اقدام پژوهی دبیرمطالعات اجتماعی راهکارهای اثربخشی پرسش شفاهی درس مطالعات اجتماعی .در قالب ورد و قابل ویرایش در36 صفحه بهترین نمونه در فضای مجازی

مقدمه

این که بتوانید در جلسات بحث و پرسش و پاسخ ، شاگردان هر چه بیشتری را شرکت دهید اهمیت تام دارد . انتقال این حس به شاگردان که درس از آن آنهاست تاثیر مثبت و قابل توجهی در کنترل کلاس دارد . تلاش کنید وقتی شاگردان را برای پاسخ دادن به سوالات انتخاب می کنید توازنی برقرار باشد . به طور خصوصی با شاگردان فعال صحبت کنید و از تعهد و علاقه مندیشان تشکر کنید و توضیح دهید که لازم است به دیگران هم مجال تلاش بدهیم . تحقیقات زیادی انجام شده که نشان می دهد هسته کنترل موثر کلاس ، تکنیک خوب سوال کردن است . مطمئنا شما که از روش بحث کلاسی یا پرسش و پاسخ در کلاس تان استفاده کرده اید می دانید که ساکت نگهداشتن بچه های زرنگ مشکل است و در عین حال شاگردان زیادی هم هستند که چندان در درس و بحث کلاس شرکت نمی کنند . این ها همان شاگردانی هستند که از درس منقطع می شوند و از تجربه یادگیری باز می مانند . حال باید پرسید که چرا چنین اتفاقی می افتد ؟ مطمئنا همه علت ها در سطح توانایی دانش آموزان در یادگیری خلاصه نمی شود . در بسیارری از موارد شاگردان با هوش تر هم صحبت کردن در کلاس درس را بسیار دشوار می بینند . این کار سه دلیل دارد : اولین دلیل به استنباط شاگرد از ارزش و اهمیت شرکت در گفتگوهای کلاسی بر می گردد .چرا باید شاگردی که به خوبی در درس پیش می رود و نمرات عالی در تکالیف نوشتنی اش می گیرد با داوطلب شدن برای پاسخ به سوالات در کلاس خود را در معرض خطر قرار دهد ؟بدیهی است که برای این دسته از شاگردان باید ارزش شرکت در بحث های کلاسی روشن شود . دوم ، بعضی شاگردان توانا به هنگام صحبت کردن در کلاس دچار بحران اعتماد به نفس می شوند . آنها از اشتباه کردن و مورد تمسخر همکلاسی ها قرار گرفتن می ترسند . این شاگردان از این حقیقت که معمولا در پاسخ هایشان خیلی هم موفقند ? غافل هستند . بسیاری از شاگردان از ترس اینکه همکلاسی هایشان آنها را علامه بنامند از شرکت در بحث های کلاسی تفره می روند . باید توجه داشت که همین استنباط شاگردان از موقعیت شان بر رفتار آنها تاثیر می گذارد و نهایتا مانع از مشارکت کلامی آنها در درس می شود . احساس آنها این است که فرهنگ کاری کلاس بر فرد متمرکز شده و این فرهنگ ، رقابتی و ترس آور است . همین موضوع باعث می شود که از مشارکت در درس کنار بکشند و امکان شلوغی و رفتارهای ناپسند از جانب آنها زیاد شود . سوم ، عدده کثیری احساس می کنند که آنچه در کلاس می گذرد به درد آنها نمی خورد ، پس چرا باید در درس دخیل باشند ؟ این مشکلی است که با روش سوال کردن از همه می توان آن را اصلاح کرد .

بیان مساله

پرسش یکی از ساده‌ترین و رایج‌ترین مهارت‌ها در تعامل‌های اجتماعی است؛ پرسش نوعی مطالبه اطلاعات می‌باشد. کودکان برای شناخت اطراف خود و نیز کشف پدیده‌های مختلف از پرسش استفاده می‌کنند؛ همچنین معلم‌ها برای ارزیابی تحصیلی شاگردان از پرسش بهره می‌برند. پرسش نقش مهمی در یادگیری و رشد بازی می‌کند؛ لذا معلمان به این امر از بدو ورود دانش آموزان در مدرسه جهت یادگیری موثر استفاده می‌کنند. مهم‌ترین عامل موفقیت معلم این است كه به تمامی جوانب موضوع مورد تدریس خود به طور كامل مسلط و در تدریس صاحب نظر باشد. در صورتی آموزگار این شرط اساسی را دارا باشد می‌توان امیدوار بود كه تمامی نقایص دیگر را برطرف می‌نماید و یك معلم نمونه می‌گردد. اما در صورت فقدان یا نقصان این شرط اساسی به هیچ وجه نمی‌تواند كار تعلیم را به سطح مطلوبی برساند. لازم به ذكر است كه مطالعه کتاب‌ها، مجلات و مطالب مختلف مربوط به درس و کمک گرفتن از معلمین با تجربه‌ای كه همان درس را قبلاً تدریس کرده‌اند می‌تواند در این زمینه بسیار موثر باشد.

اما، یکی از مهم‌ترین دلایل بی رغبتی بچه‌ها به سوال معلم ناشی از ترس در مقابل واکنش‌های منفی همکلاسی ها می‌باشد. باید دانست، در کلاس به علت آن که پرسشگر پاسخ سوال را می‌داند استرس شاگردان افزایش می‌یابد و اضطراب زیاد می‌تواند به فرایند یادگیری و نگرش دانش آموز نسبت به معلم آسیب برساند؛ در چنین شرایطی ممکن است تعامل شکل عادی خود را از دست بدهد. بنابراین معلم باید به این مسئله هنگام پرسش از شاگردان توجه نماید و با ایجاد جوی صمیمی و دوستانه، تعامل با بچه‌ها را افزایش دهد.معلم یکی از ارکان اساسی آموزش و پرورش است و بدون در نظر گرفتن نقش او، نقش سازنده‌ای را نمی‌توان برای تعلیم و تربیت منظور کرد. معلم نه تنها متخصص مسائل آموزشی، بلکه راهنما،‌ سرمشق، مشاور مشفق و دوست و مشکل‌گشای دانش‌پژوهان است.

حال اگر معلم بتواند غیراز آنکه مسائل آموزشی را می‌آموزد، مشفقانه و مشتاقانه در صلاح و اصلاح رفتار و تربیت فراگیران بکوشد، با آنان نه از روی مقررات خشک آموزشی بلکه از روی احساس و عاطفة متعادل رفتار کند، موقعیت آنان را درک کند، خشک و عبوس و با اخم و ترشرویی برخورد نکند، حرمت و جایگاه آنان را پاس دارد و با آنان در تعامل و تفاهم باشد، کلاس درس، کلاس خوشایند و پرجاذبه خواهد شد و فراگیران برای حضور در چنین کلاسی اشتیاق نشان خواهند داد.

معلمی می‌تواند جذابیت کلاس را فراهم آورد که از نظر علمی توانا و مسلط باشد. در واقع اصلی‌ترین وظیفه آموزشی معلم یاد دادن و آموختن است و معلمی که از نظر علمی تواناتر باشد، بهتر می‌تواند این وظیفه را به انجام رساند. حال اگر وظیفة آموزشی معلم با کم‌آگاهی او به خوبی انجام نگیرد و کلاس درس او سطح مناسبی از اندیشه و دانایی را نداشته باشد، ممکن است فراگیران نسبت به حضور در چنین کلاسی احساس تردید کنند و به این نتیجه برسند که خودشان با مطالعة کتاب می‌توانند به همین سطح از آموزش که معلم آن را عهده‌دار شده است، دست یابند.

در این صورت کلاس برای فراگیران جذابیت نخواهد داشت و تنها ممکن است قوانین و مقررات آموزشی یا به تعبیری درست‌تر «جبر مقررات آموزشی» آن‌ها را به حضور در کلاس راضی‌ سازد. در تجارب برخی از معلمان مشاهده و شنیده شده است که آنان بدون آنکه قواعد سخت‌گیرانه‌ای را برای حضور دانش‌آموزان در کلاس وضع و اعمال کنند، تنها به دلیل اطلاعات گستردة علمی توانسته‌اند دانش‌آموز را مشتاقانه به کلاس بیاورند و دانش‌آموزان از چنین کلاسی بهره‌های فراوان برده‌اند.

تسلط علمی معلم امری جدا از پاسخ‌گویی اوست. ممکن است معلمی به لحاظ علمی توانمند باشد، اما در پاسخ به پرسش‌های دانش‌آموزان توانایی نشان ندهد، زیرا پاسخ‌گویی علاوه‌بر حضور ذهنی قوی به پیش‌ زمینه‌های دیگری همانند آشنایی با اندیشه روز و شبهات جدید، استفاده از منابع نوتر و جدیدتر، احترام به جایگاه فراگیر و در نظر گرفتن حق پرسش برای او و استقبال از جلب مشارکت و حاکمیت جوّ پرسش در کلاس نیاز دارد.

معلمی که با این پیش‌زمینه‌ها بیگانه باشد، پاسخ‌گو نخواهد بود. معلمی که به مطالبات، ابهامات و سؤالات دانش‌آموزان پاسخ ندهد، نمی‌تواند برای آنان جذابیت ایجاد کند و چنین کلاسی برای ذهن پرسشگر دانش‌آموزان، کلاسی بی‌جاذبه تلقی خواهد شد....

منابع قابل استفاده :

- الیس ، سوزان ووالن . آشنایی با یادگیری از طریق همیاری ،ترجمه طاهر رستگار ومجید ملکان،نشرنی ، تهران ،چاپ هفتم ،1382

-بروس ، چویس،ویل ،مارشال ،الگوهای تدریس 2000 ، ترجمه محمد رضا بهرنگی ، نشر کمال تربیت تهران ،چاپ اول ،1380 .

- شعبانی ، حسن ، مهارت های آموزشی ، روش ها وفنون تدریس ، انتشارات سمت ، تهران ،1384 .

- حایری زاده ، قاسم خان ، سودابه ، محمد حسین ، یادگیری از طریق همیاری ، نشرنی ،تهران ، چاپ چهارم ، 1384 .

- کرامتی ، محمد رضا ، الگوهای برتر تدریس ، یادگیری مشارکتی ، نشر فراانگیزش ، مشهد ،چاپ دوم ،1384 .

اقدام پژوهی دبیرمطالعات اجتماعی راهکارهای اثربخشی پرسش شفاهی درس مطالعات اجتماعی .در قالب ورد و قابل ویرایش در36 صفحه بهترین نمونه در فضای مجازی در این قسمت خرید و دانلود کنید.